Bộ lọc không khí (lọc gió) được sinh ra để ngăn chặn bụi bẩn, cát và các tạp chất từ môi trường bên ngoài, đảm bảo chỉ có không khí sạch đi vào buồng đốt. Nhiệm vụ của nó chắc chắn không phải là để lọc dầu động cơ.
Tuy nhiên, việc phát hiện dầu bôi trơn thấm ướt lõi lọc gió là một hiện tượng không hiếm gặp. Mặc dù đây thường không phải là dấu hiệu của một sự cố nghiêm trọng sắp phá hủy động cơ, nhưng nó là một “triệu chứng” bạn tuyệt đối không nên phớt lờ. Dưới đây là 3 nguyên nhân cốt lõi và thực tế nhất dẫn đến tình trạng này.
1. Van Thông Hơi Hộp Trục Khuỷu (PCV) Bị Kẹt hoặc Hỏng
Đây là thủ phạm phổ biến nhất.
- Nó hoạt động như thế nào? Khi động cơ làm việc, luôn có một lượng nhỏ khí cháy (gọi là khí lọt hay blow-by gas) lọt qua xéc-măng xuống không gian bên dưới piston (hộp trục khuỷu). Lượng khí này tạo ra áp suất. Van PCV (Positive Crankcase Ventilation) có nhiệm vụ dẫn lượng khí áp suất này quay trở lại đường ống nạp để đốt cháy một lần nữa, vừa giảm phát thải, vừa giảm áp suất cho động cơ.
- Vấn đề xảy ra khi nào? Theo thời gian, hơi dầu và muội than có thể tích tụ làm van PCV bị kẹt mở hoặc tắc nghẽn.
- Kẹt mở: Van không đóng lại đúng cách, khiến một lượng lớn hơi dầu bị hút thẳng vào đường ống nạp một cách không kiểm soát, ngay cả khi không cần thiết.
- Tắc nghẽn: Áp suất trong hộp trục khuỷu không được giải phóng hiệu quả. Áp suất này tăng lên và đẩy ngược hơi dầu qua các đường ống thông hơi khác, và đích đến cuối cùng thường là hộp chứa lọc gió.
- Giải pháp xử lý:
- Thay thế van PCV: Đây là một bộ phận có giá thành rẻ và cần được thay thế định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Đừng chỉ làm sạch, hãy thay mới.
- Vệ sinh đường ống nạp: Nếu dầu đã lọt vào nhiều, việc vệ sinh bướm ga và đường ống nạp là cần thiết để khôi phục hiệu suất.
- Thay lọc gió mới: Lọc gió đã dính dầu không thể làm sạch, bắt buộc phải thay mới.
2. Xéc-măng (Bạc Piston) Bị Mòn
Đây là một vấn đề nghiêm trọng hơn và thường xảy ra trên các động cơ đã vận hành nhiều (đã “lão hóa”).
- Nó hoạt động như thế nào? Các vòng xéc-măng trên piston có nhiệm vụ kép: làm kín buồng đốt để duy trì áp suất nén và gạt một lớp dầu mỏng để bôi trơn thành xy-lanh.
- Vấn đề xảy ra khi nào? Khi xéc-măng bị mòn, chúng không còn làm kín được nữa. Lượng khí cháy lọt xuống hộp trục khuỷu (blow-by) sẽ tăng lên đột ngột và dữ dội. Áp suất cực lớn này sẽ áp đảo khả năng làm việc của van PCV, đẩy một lượng hơi dầu khổng lồ vào đường nạp và làm ướt sũng lọc gió.
- Dấu hiệu nhận biết khác:
- Khói xanh ở ống xả, đặc biệt là khi tăng tốc.
- Động cơ yếu rõ rệt, mất công suất.
- Mức tiêu thụ dầu động cơ tăng bất thường.
- Giải pháp xử lý:
- Đo áp suất nén buồng đốt: Đây là bước chẩn đoán bắt buộc. Một thợ máy chuyên nghiệp sẽ dùng đồng hồ đo áp suất nén từng xy-lanh. Nếu áp suất thấp hơn tiêu chuẩn, xéc-măng mòn là nguyên nhân hàng đầu.
- Đại tu động cơ (làm lại hơi): Giải pháp duy nhất cho trường hợp này là rã máy để thay thế bộ xéc-măng, piston và có thể doa lại lòng xy-lanh. Đây là một công việc phức tạp và tốn kém.
3. Tắc Nghẽn Do Cặn Bùn (Engine Sludge)
Nguyên nhân này xuất phát từ việc bảo dưỡng kém, đặc biệt là bỏ qua hoặc kéo dài thời gian thay dầu.
- Vấn đề xảy ra khi nào? Dầu động cơ bẩn, xuống cấp sẽ tạo thành các cặn bùn đặc quánh. Những cặn bùn này có thể làm tắc các đường hồi dầu và đặc biệt là hệ thống thông hơi hộp trục khuỷu (bao gồm cả van PCV).
- Cơ chế gây ra dầu trong lọc gió: Khi hệ thống thông hơi bị tắc do cặn bùn, áp suất trong hộp trục khuỷu sẽ tăng lên. Động cơ sẽ phải “thở” qua bất kỳ đường nào có thể, và nó sẽ đẩy hơi dầu qua các đường ống thông hơi phụ, trào ngược vào hộp lọc gió.
- Giải pháp xử lý:
- Súc rửa động cơ (Engine Flush): Sử dụng dung dịch súc rửa chuyên dụng ngay trước khi thay dầu để hòa tan một phần cặn bùn.
- Thay dầu và lọc dầu mới: Bắt buộc.
- Rút ngắn chu kỳ thay dầu: Trong trường hợp động cơ bị đóng cặn nặng, hãy thực hiện 2-3 lần thay dầu và lọc dầu kế tiếp ở chu kỳ ngắn hơn (ví dụ: mỗi 1.500-2.000 km) để làm sạch động cơ một cách từ từ và an toàn.
- Thay thế van PCV và lọc gió: Luôn luôn thực hiện cùng lúc.
Tóm lại, khi thấy dầu trong lọc gió, hãy bắt đầu kiểm tra từ van PCV trước tiên vì đây là nguyên nhân dễ xử lý và ít tốn kém nhất. Nếu vấn đề vẫn tiếp diễn, bạn cần đến sự chẩn đoán chuyên sâu hơn để xác định các nguyên nhân nghiêm trọng như mòn xéc-măng.
